Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı solunum sıkıntısına sebep olan bir akciğer hastalığıdır. Akciğerler bu hastalığa ağrılı ve kalıcı hava akımı kısıtlaması ile cevap verir. Yaygın, önlenebilir ve tedavisi olan bir hastalıktır. Kış şartları, hava kirliliği, kronik hastalıklar (kardiyovaskuler ve metobolik hastalıklar , akciğer kanseri v.b) gibi sebeplerle hastalığın şiddeti artar.
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞI BELİRTİLERİ
. Nefes darlığı
. Geçmeyen öksürük
.Geçmeyen balgam.
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA (KOAH) TANISI NASIL KONULUR?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı belirtileri gösteren ve hastalığın risk faktörlerine maruz kalan orta ya da ileri yaştaki yetişkinlere SPİROMETRİK analiz yoluyla, hava akımı obstrüksiyonu saptanması ile teşhis konulur. (post bronkodilatör FEV1/FVC< % 70)
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞININ SEBEPLERİ NELERDİR?
. İleri yaş grubunda olma,
. Yetersiz ve dengesiz beslenme,
. Ev içi kirlilik, hijyenik olmayan koşullarda yaşamak,
. Mesleki riskler,( inşaat alanında çalışanlar, kimyasal madde ya da deterjanlarla çalışan kişiler… v.b)
. Alkol,sigara, uyuşturucu kullanımı,
. Mesleki allerjenlere maruz kalma
. Sağlıksız ve uygunsuz diyetler yapmak,
. Aşırı kilo,
. Hareketsiz yaşam.
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA (KOAH) TEDAVİSİNDE NELER KULLANILIR?
. KOAH hastalığında bir sağlık kurumundan hastalığa ilişkin eğitim almak yani hastanın hastalıkla ilgili bilgili olması iyileşmeye önemli derecede katkı sağlar.
. İnhaler beta-2 agonist inhibitörü
. Antikolinerjik inhibitörü
. Metilsantin inhibitörü
. Fosfodiesteraz-4 inhibitörü
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA (KOAH) ALEVLENMESİ VE ÖLÜMLERİN AZALTILMASI İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
. İlk yapılması gereken ve en önemli adım sigarayı bırakmaktır.
. Doktorun verdiği medikal tedavi düzenli olarak kullanılmalıdır.
. Inhaler ( buhar yoluyla) alınan ilaçların kullanımı öğrenilmelidir.
. Sağlıklı ve doğal gıdalarla beslenmeye özen gösterilmelidir.
. Bulaşıcı hastalıklara karşı aşı olunması önemlidir. (Grip aşısı, verem aşısı vb.)
. Alevlenmelerin önlenmesi açısından erken farkedilmesi ve risk faktörlerinden kaçınılması gerekir.
. Solunum egzersizleri ( diyaframatik solunum, büzük dudak solunumu) yapmak, hastalığın seyrini olumlu etkiler.
. Boş zamanların değerlendirilmesi ve doğa yürüyüşleri yapmak.
. Egzersiz planlamaları ile aktif yaşama katılım mümkündür. Fiziksel aktiviteler akciğer fonksiyonlarında ki bozulmayı ve ölümü azaltır. Solunum yeterliliğini ve mukus temizlenmesini arttırır. Yapılacak olan kuvvetlendirme egzersizleri vücut yağ oranını düşürür ve kilo kontrolü sağlar. Ayrıca kas kuvvetini ve kemik mineral seviyesini iyileştirir. Nefes darlığı ve yorgunluk şikayetlerini azaltarak günlük aktivitelerin sürdürülmesini sağlar. Su içi sporlar, yüzme ve yürüme solunum kaslarını kuvvetlendirir.
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA EGZERSİZ
Kronik Obstrüktif Akciğer hastalığının fizyolojik etkilerinin azaltılabilmesi için, egzersizin sıklığı, şiddeti ve yapılması gereken süresinin kişiye göre hesaplanması gerekir. Egzersiz programı hazırlanırken KOAH hastalığının seviyesi, komorbite hastalıkların varlığı ve bronşların hiperaktivitesine dikkat edilmelidir. Egezersiz öncesi nefes darlıığı seviyesi yüksek ise inhalebronkodilatör ihtiyacı karşılanır. (Buhar yoluyla alınan ilaçlar kullanılır.)
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA EGZERSİZ KAPASİTESİ NASIL BELİRLENİR?
Kronik Obstrüktif Hastalığında, Klinik olarak egzersiz kapasitesinin belirlenmesi için koşu bandı veya bisiklet ile kardiyopulmoner egzersiz testi yapılır. Hastane ortamında daha pratik ölçüm yapılabilmesi için 6 dakikalık yürüme testi, artan hızda mekik, yürüme ve endurans mekik testinden faydalanılabilir. Egzersiz yaparken efor durumu BORG SKALASINA göre tespit edilir.
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA BORG SKALASI
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığında BORG SKALASI seviyeleri aşağıdaki gibidir;
0: Hiç nefes darlığı yok,
0,5: Çok çok az nefes darlığı,
1 : Az nefes darlığı,
2: Hafif nefes darlığı var
3: Orta,
4: Az şiddetli,
5: Şiddetli,
6: Şiddetli X,
7: Çok Şiddetli,
8: Çok şiddetli X,
9: Çok şiddetli XX,
10: Maksimuma yakın şiddetli,
11: Maksimum şiddetli nefes darlığı var.
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA AOROBİK ENDURANS EGZERSİZİ
Kronik Ostrüktif Akciğer Hastalığında egzersiz tipi Aerobik, izotonik, geniş tip kas gruplarını içeren koşu bandında yürüme, bisiklet sürme yapılması devamlı veya dönüşümlü olarak tavsiye edilebilir.
Egzersiz sıklığı haftada 3 gün gözetimli olarak planlanır. Egzersiz süresi seans başı 30-40 dakika ve en az 8 hafta (24) seans devam edilmelidir.
Egzersizin ilerlemesi dereceli olarak arttırılır, tolare edildikçe yük %5-10 yükseltilir.
Bu süreçte hastalıkta alevlenme olmasa bile 3- 6 ay ara ile doktor kontrolü önerilir.
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA KUVVETLENDİRME EGZERSİZİ
Kuvvetlendirme egzersizi, serbest ağırlıklar, elastik bantlar, vücut ağırlığı ya da spor makineleri ile yapılabilir.
1 tekrar 2-4 setten başlayıp, 6-12 sete kadar çıkarılmalıdır. Setler arasında 2-3 dk dinlenilir.
Kuvvetlendirme egzersizleri haftada 2-3 gün yapılır. Egzersiz günleri arasında 1 gün ara verilir.
Egzersizin hızı kısmı ise 1-2 saniye konsentrik, 1-2 saniye eksentrik yapılır.
KONSENTRİK: Kasın kasılarak kuvvet üretmesi sırasında, kas boyunun kısalması.
EKSENTRİK: Yürüme, koşma, merdiven inme gibi günlük hayatta, iskelet kaslarında görülen kasılma şeklidir.
Kuvvetlendirme egzersizi yaparken üst üste yapılan iki egzersiz seansında, hedeflenen tekrar sayısının 1-2 tane üzerinde yapılabilirse sayı artışına gidilir.
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA ESNEKLİK VE GEVŞEME
Kronik Obstrüktif Akciğer hastalığında germe ve esneme egzersizleri ağrısız hareket sırasında, statik germe-gevşeme şeklinde kendi vücut ağırlığı ve 5-10 saniye süre ile en az 10 tekrarla başlar. Egzersiz yaparken germe sırasında nefes alınır, esnemeye geçerken nefes verilir. Germe- gevşeme egzersizleri esnasında kesinlikle nefes tutulmamalıdır.
Omurga esnekliği, göğüs kasları ve üst torakal kasların uzunluk ve gerilme oranının korunması, solunum kaslarının hareketliliği açısından önem taşır. Bu egzersizin hareketleri, postür düzeltme ve ısınma hareketleri olarak da geçer.
