Çocukluk döneminde ortaya çıkan alt ekstremite sorunları bireylerin günlük yaşam fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
Bu sorunlar başında diz ve ayak problemleri gözlenmektedir. Bu sorunlar doğumsal ya da edinsel olabilir.
Doğumsal deformitelerin en çok görülenlerinin başında esnek düztabanlık ya da çarpık ayak gelmektedir. Edinsel sorunlarda ise nörolojik hastalıklara bağlı ortaya çıkan ve nadiren görülen kavus bulunur.
DÜZTABANLIK (PES PLANUS)
Pes planus ayağın medial longitudinal arkının normale göre azalmış yüksekliği ile anlaşılır. En çok çocukluk çağında gözlenir.
Tüm bebekler esnek düztabanlı doğar ve yaşamın ilk 3 yılında hemen hemen hepsi pes planusludur. Normal ayak arkı yaşamın ilk 10 yılında gelişir.
Pes planuslu çocukların farklı zeminlerde çıplak ayakla yürüyerek ayak ark gelişimini uyarması önerilir.(Sert zemin, halı üstü, yumuşak zemin ya da sünger üstü yürüyüş)
Çocuk yürümeye başladığında mümkünse çıplak ayakla yürümeli ayak ayakkabı içine hapsedilmemelidir.
Ayakkabı tercihi spor ayakkabıdan yana kullanılmalıdır. Patik panduf tarzı ayakkabı tercihlerinin pes planus oluşumuna zemin hazırladığı bilinmektedir.
Çoğu zaman ağrısız olan esnek düztaban hastalarının özel bir tedaviye ihtiyacı yoktur. Bu çocuklar yaşıtlarına göre daha erken yorulduklarını ifade etseler de günlük yaşam ve spor aktivitelerinde herhangi bir kısıtlamaya gidilmesine gerek yoktur.
Ağrılı düztabanlığı ve ilerleyici ayak şekil bozukluğu olan çocuklar uzman hekim tarafından uygun görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilmesi, uygun ayakkabı seçimi, ayağa özgü egzersiz planlaması, tabanlıklar ve benzeri uygulamalar için rehabilitasyona yönlendirilmelidir.
Pes planuslu bireylerde ayağın medial longitudinal arkını destekleyen tibialis posterior, peronpus longus, fleksör hallusis gibi kaslara kuvvetlendirme egzersizleri tedavi programına eklenmelidir.
ÇARPIK AYAK (PES EKİNOVARUS)
Ekinovarus ayak, ayağın doğuştan aşağı ve içe doğru bükük pozisyonda olmasıdır. Çocukluk çağında karşılaşılabilen bir sorundur.
Çoklu eklem tutulumuyla ve farklı şiddetlerde görülebilen doğumsal ekinovarus ayak deformitesinin tedavisi temel olarak seri alçılamayı, yumuşak doku ve kemiksel girişimleri içeren bir takım ortopedik cerrahi girişimleri beraberinde ya da sonrasında fizyoterapi uygulamalarını, ev ortamında yapılması uygun egzersiz programlarını, ortez yaklaşımlarını ve ayakkabı önerilerini içermektedir.
KAVUS AYAK (YÜKSEK AYAK )
Pes kavus ayağın medial longitudinal arkının (MLA) normale göre artmış yüksekliği ile izlenir. Bu bireylerin yüzde 60’ında ağrı şikayeti vardır.
Pes kavus yaralanmaların önlenmesi ve kişisel konforun sağlanması için tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Kavus ayak için konservatif tedavi ortezlemedir. Lateral topuk koması, transvers ark destekleri, ayağa özel üretilmiş tabanlıklar rijit durumlar için madial ark desteği ve ayakakbı mofikasyonları, pençe parmaklar ile arka ayak ve ön ayak açılarını iyileştirmek amaçlı sıklıkla kullanılan ortezler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Pes kavusta kullanılan artezini, şok absorbsiyonunu arttırmak için yumuşak ve esnek materyalden yapılması gerekmektedir. Ayrıca pes kavusta tibialis posterior ve gastro-soleus kompleksinin gerilemesi, peroneal tendonların kuvvetlendirilmesi ayağı destekleyen yüzey dengesini ve biyomedikal dizilimi iyileştirecektir.
GENU VARUM VE GENU VALGUM
Genu varum/valgum denilen diz problemleri daha çok gelişim sırasındaki ayak basınç dağılımındaki farklılıklardan ortaya çıkar. Bağların esnekliğinden ve ya kasların vücuda biran yükleri kaldıramamasından kaynaklanan deformitelerdir.
Ayaktaki içe ya da dışa basma sorunlarında dizde varum ya da valgum hastalıklarına sebep olabilmektedir. Genu varum dizin dışarı doğru bükük durumu iken genu valgum içeri doğru bükük olma durumudur.
Çocukluk çağı romatizmal hastalıkları da bu problemlerin oluşmasına sebep olabilmektedir.
Çocuklarda görülen genu varum ya da genu valgum deformiteleri genellikle ayakaltından verilen kama şeklinde tabanlıklar yardımı ile tedavi edilir. Daha ciddi durumlarda dizin üzerine kadar olan ortezler kullanılmaktadır.
Kas iskelet sistemi hastalıklarında da diğer hastalıklarda olduğu gibi çocuklar sağlığını geliştirmek, fiziksel uygunluğu arttırmak, duruş ve dengeyi geliştirmek, öz güvenini arttırmak, kas ve kemikleri kuvvetlendirmek ve bağımsız yaşamlarını desteklemek için mevcut problemine uygun bir fiziksel egzersiz yapmalıdır.
