Ayva bitkisi (Cydonia oblonga) gülgiller familyasından olup anayurdu kesin olarak bilinmemektedir. Yabani ayva ağaçlarına Kafkasya, Kırım, Yunanistan ve Türkiye’ye komşu birkaç diğer ülkede rastlanmaktadır.
Ayva ağacı tek gövdeli yetiştiğinde 8 metre boya ulaşabilmektedir. Çoğu zamanda çalı ya da küçük ağaç şeklinde yetişir ve boyları 2,5-3,5 metrelerde kalır.
Türkiye ayva ağacı yetiştiriciliği ve ayva üretiminde dünyanın başta gelen ülkelerinden biridir.
Seyrek dallı bir ağaç olan ayvanın gölgesi koyu olmaz. Kısa saplı yaprakları yuvarlak ve bazen elips biçimli 5-10 santimetre uzunlukta ve kenarları düzdür.
Yaprakların üst yüzü koyu yeşil renkli alt yüzü tüylü ve açık renklidir. Mart sonu ile Nisan ayları başında açan ayva çiçekleri açık pembe ya da beyaz renkli 4-6 santimetre çapında olup yabani güle benzer. Sonbahar aylarında olgunlaşan ayvanın meyvesi armut ve elma meyvesine benzer. Ancak daha iri, sarı renkli ve ince kabuğu, çeşitlerine göre sert ya da gevrek etli biraz buruk tatta ve hoş kokulu bir meyvedir.
Yumuşak yapılı olan çekirdeklerinin sayısı bir meyvede 20 ile 40 arasında değişebilmektedir. Dünya üzerinde az sayıda ülkede yetiştirildiği ve ıslah çalışmaları kısıtlı yapıldığı için ayva çeşidi çok azdır.
Ayva meyvesi (Quince) taze olarak yenildiği gibi reçeli, kompostosu hatta bazı yörelerde yemekleri yapılarak da tüketilir.
Buzdolabında aylarca saklanabilir.
Ayvanın bileşiminde tanen denilen yapışkan bitki özleri, pektin, eser miktarda yağ ile badem esası ve C vitamini bulunur.
AYVANIN FAYDALARI VE KULLANIMI
Ayca ağacının çeşitli kısımlarının yani meyve, çekirdek, yaprak ve ya çiçeğinin farklı faydaları ve tıbbi etkileri vardır.
*Ayva meyvesi mideye faydalıdır. Çiğ olarak yenildiğinde tokluk hissi verir. Kilo verme amaçlı diyetlerde kullanılabilir.
*Pişirilmiş olarak ya da kompostosu yapılarak tüketilirse bağırsak enfeksiyonlarına bağlı oluşan ishali keser.
*Ayva çekirdeklerinin ise birçok faydası ile sağlığa yararlı etkileri vardır.
*Çocukların ishalini kesmede etkili olur.
*Boğaz ağrılarını azaltır.
*Dudak ve meme çatlaklarına iyi gelir.
*Lohusalık ve emzirme döneminde meme çatlaklarının tedavisinde oldukça etkilidir.
*Yüzdeki, eldeki ve vücuttaki yaşlılığa bağlı kırışıklık başlayan bölgelere uygulanır ise erken yaşlanmayı önler.
*Egzemaya iyi gelir.
Ayva çekirdeğinin faydalarından yararlanmak için hangi işlemler yapılmalı?
*3-4 tane meyvenin içinden bolca sayıda çekirdek çıkartılır.
*Bir su bardağı su konmuş temiz bir kapta bolca kaynatılır. Bir içerik elde edilir.
*İshal olan çocuklara bu içeriği sabah ve akşam birer yemek kaşığı içirilmesi önerilmektedir.
*Boğaz ağrıları için de aynı içeriği günde birkaç kez derin gargara yapılır.
*Dudak ve meme çatlakları, egzema ve yaşlılık belirtilerine (kırışıklıklar) karşı, kaynatılarak hazırlanan ayva çekirdeklerinin suyu, soğutulduktan sonra temiz bir cam kavanoza konularak günde 2 ya da 3 kere şikayet edilen alana yedirilerek sürülür.
Ayva yaprakları, öksürüğü kesmede ve hafif ateşi düşürmede yardımcı olur.
Öksürük ve Ateş İçin Ayva Yapraklarının Hazırlanması:
1 litre su için, 10 tane teze ayva yaprağı yıkanarak temiz bir tencereye konulur.
Kaynamaya başlayınca altı kısık ateşe alınır ve 20 dakika kısık ateşte kaynatılır.
Hazırlanan ayva yaprağı suyu temiz bir kavanoza alınır. Günde 3 kere öğün üstüne bir yemek kaşığı içilerek tüketilir. (Eğer fazla kilolu iseniz 2 yemek kaşığı şeklinde tüketebilirsiniz)
*Öksürüğün arttığı ve kesilmediği durumlarda kriz anında da 1 yemek kaşığı tüketilmesi uygundur.
AYVA ÇİÇEĞİNİN FAYDALARI VE UYGULANMASI
Ayva çiçekleri kalp çarpıntısı denilen taşikardi ve aritmiye iyi gelir. Ayva ağacının ilkbaharda açan çiçeklerinden toplanır.
Bir su bardağı su konmuş bir tencereye bir tutam ayva çiçeği atılır. Kaynamaya başlayınca ateş kısılır ve 10 dakika daha kaynatılır. Temiz bir kavanoza aktarılır. Hazırlanan karışım kalp çarpıntısı hissedildiğinde yarım çay bardağı tüketilir.
