(DALAYAN DİKEN, GİDİŞKEN OTU)
Isırgangiller ailesinin örnek bitkisidir. Dünyanın tüm ılık bölgelerinde yetişen 50 kadar ısırgan türü vardır. Ülkemizde 5 tür ısırgan türü, toprağı nemli olan tarla ve yol kenarlarında görülür. 1 metre kadar boya ulaşan, üzeri ısırıcı ve kaşındırıcı yağlarla kaplı çok yıllık bitkilerdir.
Yaprakları karşılıklı çapraz dizilişli, kenarları dişli ve ucu sivri, oval biçimlidir. Yaprak koltuklarından çıkan yeşilimsi renkli, tek eşeyli çiçek kümeleri yaz aylarının başından sonbahara kadar açar. Isırganın gövdesi dört köşe kesitli, tüylü ve kökü rizom gibi çok yayılımcıdır. Isırgan otu döktüğü minik tohumlarıyla ya da köklerinin filizlenmesiyle çoğalır.
Isırgan otunun tüm yüzeyini saran ve dokunulduğunda insan tenini yakan ısırıcı tüylerinde, formik ait ile tüm bitkide histamin, klorofil, asetilkolin, demir ve C vitamini bulunur. Bazı yerlerde pazarlarda satılan ısırgan otu, suda kaynatıldığında yakıcı etkisini yitirdiği, yararlı ve güçlü bir besin olduğu için haşlanma aşamasından sonra ıspanak gibi pişirilerek yenir. Kurutulduğunda da hayvan yemi olarak kullanılabilir.
ISIRGAN OTUNUN FAYDALARI VE KULLANIM ŞEKLİ
Büyük ısırgan ve Küçük ısırgan ülkemizde en çok bulunan ısırgan otu türleridir.
- Tonik etkilidir. Antioksidan etkisi ile bedeni temizler, güçlendirir ve besinsel desteği vardır.
- Burun kanamaları ve kadınlarda düzensiz adet kanamalarında kullanılabilir. Doku ve damar büzücü etkisi ile kanamayı kesici etkisi vardır.
- İdrar söktürücüdür.
- İştah açıcıdır.
Bu faydalarından yararlanabilmek için, ısırgan otu çiçek açtığında gövde yaprak ve çiçekleri hep birlikte toplanarak gölge ve temiz bir alanda kurutulur. 1 tatlı kaşığı kurumuş ısırgan otu karışımına 1 su bardağı kaynamış sıcak su dökülerek 10-15 dakika süreyle demlendirilerek ısırgan otu çayı elde edilir. Günde 3 kez birer bardak olarak ılık şekilde içilebilir.
- Isırgan otu romatizma ve siyatik ağrılarına karşı ağrı kesici etkilidir.
- Saç ve tırnakları besleyen keratin bakımından zengin olduğu için tırnak kırılma, kopmalarını ve saç dökülmesini önler.
- Çocuklarda oluşan egzema ya da sinirsel kökenli cilt rahatsızlıklarında etkilidir.
Bu etkilerinden faydalanabilmek için 1,5 (bir buçuk) su bardağı su kaynatılır. Çaydanlığın altı kısılır ve 3-4 tatlı kaşığı kurumuş ısırgan otu karışımı çaydanlığa atılır. 15 dakika da bu şekilde kısık ateşte kaynatılır. Elde edilen solüsyon süzülür. Temiz bir cam kavanoza alınır Bu ısırgan otu suyu, romatizmal ve siyatik kaynaklı ağrıların olduğu yere elle ovuşturularak sürülür.
*Saç dökülmesinde bu solüsyon saç diplerine friksiyon masajı yaparak uygulanır.
*Tırnak kırılmaları için bu solüsyona tırnaklar batırılır ve 15 dakika kadar bekletilir.
*Egzema ve diğer şikayetlerde aynı solüsyon dıştan bir pamuk yardımı ile kompres yaparak uygulanır.
