Deprem öncesi, deprem anı ve deprem sonrası tedbirler, yapısal ve yapısal olmayan riskler üzerinden alınır.
YAPISAL RİSKLERİ AZALTMAK İÇİN TEDBİRLER
- Yerleşim yerlerinin kaygan ve ovalık yerlere kurulmaması ve binaların gevşek toprağa sahip arazilere yapılmamalıdır.
- Yapılar yapı tekniğine ve inşaat yönetmeliğine uygun yapılmalıdır.
- Konuta ayrılmış araziler dışındaki yerlere imar plansız ev yapılmamalıdır.
- Dik vadi, dik boğaz ve dik dağların yakınına bina yapılmamalıdır.
- Çok karlı yamaçlara bina yapılmaması gerekir. Bu deprem anında çığ felaketi ile de mücadele etmeye sebep olacaktır.
- Şu an içinde yaşanan binaların depreme dayanıklılığı arttırılmalıdır.
- Evin şeklini değiştirmek için kolon kesilmemelidir.
- Deprem sigortası yaptırmak da önemli bir husustur.
YAPISAL OLMAYAN RİSKLERİN AZALTILMASI İÇİN ALINACAK TEDBİRLER
Yapısal olmayan risk; binadan değil de, ev eşyalarımızdan kaynaklı risk demektir. Eşyalarımızın yıkılıp saçılması ile uğrayabileceğimiz hasarlardan korunmak için:
*Dolapların en üstlerine koyduğumuz malzemelerin kayıp düşmesini engellemek için, yapıştırıcı ya da plastik deprem kuşakları kullanarak malzemeler sabitlenmelidir.
*Odun sobası, elektrikli soba veya diğer ısıtıcılar yere ve ya duvara mutlaka sabitlenmelidir.
*Elbise dolapları, kitaplıklar, ayakkabılıklar, buzdolabları, dondurucular ve buna benzer tüm dolaplar yakın ise hem birbirine hem duvara, ayrı yerlerde ise sadece duvara sabitlenmelidir.
*Tavan ya da duvara asılan dolaplar, avizeler, klimalar, televizyonlar v.s. kendi ağırlıklarını taşıyacak bir kanca ile sabitlenmelidir.
*Evde kayabilecek beyaz eşyaların (çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, kurutma makinesi, kahve makinesi vb.) ayak kısımlarına metal profil koyarak bunların deprem anında kayması önlenmelidir.
*İçinde ağır eşyalar bulunan dolap kapakları, kilitler takılarak, sabit ve kapalı kalmalıdır.
*Patlayıcı, yanıcı, zehirleyici maddeler varsa bunlar dolap altlarına sabitlenmeli ve üzerini dikkat çekmesi için fosforlu etiketlerle belirteç verilmelidir.
*Yangın ve gaz kaçağına karşı elektrik sigortaları ve gaz vanaları otomatik hale getirilmelidir.
*Oturduğunuz binadan acil çıkış olarak kullanacağınız yollar belirlenmeli ve bu yollarda acil durumda kaçışı engelleyici malzemeler ( temizlik kovaları, bebek arabası, ayakkabılık, bisiklet, vs.) bulundurulmamalıdır.
*Karyola ve yataklar pencerelerin ve ağır dolapların yanına konulmamalıdır. Uyuduğunuz yerdeki dolaplarınızın üzerinde ağır eşyalar ya bulunmamalı ya da dolapla beraber sabitlenmelidir.
*Yaşadığınız tüm alanlarda evinizde, işinizde, okulunuzda afete hazırlık planları yapmalı ve 6 ayda bir bulunduğunuz alanda aile üyeleri, iş ya da okul arkadaşları ile bu planı gözden geçirmelisiniz.
*Bir deprem durumunda aile üyeleri ya da yakınlar ile iletişim kurulamayacak bir durum yaşanma ihtimaline karşı, alternatif bir haberleşme aracı ve buluşma alanını önceden belirlemeniz olası afet durumuna hazırlığın en önemli parçalarından biridir.
*Önemli evraklarınızı (kimlik, diplomalar, tapu, sigorta belgeleri, banka kartı vb.) kopyaları hazırlanarak su geçirmeyecek bir şekilde saklanmalı, hatta bu evrakların bir kopyası bölge dışı güvendiğiniz bir tanıdığınızda da bulunmalıdır.
*Acil durum çantası hazırlayın ve deprem anında hayat üçgeni oluşturmak için planladığınız alana koyun. Malzemelerin son kullanma tarihlerini belirli aralıklarla kontrol edin.
*Yaşadığınız binada yangın söndürme tüpleri bulunmalı (kuru kimyevi tozlu tüp), bu herkesin görebileceği alanlara bina kat sayısına göre ve ulaşılabilecek yüksekliğe ( 80-90 santimetre), her kata asılmalıdır. Yangın tüpleri duvara sıkı bir şekilde sabitlenmeli, yıllık olarak ilgili firma tarafından bakımı yaptırılmalıdır.
*Binanızda asansör var ise kesinlikle deprem sırasında kullanmamalısınız. Bunu unutmamak için binalarda asansör yanlarına mutlaka ‘ DEPREM SIRASINDA KULLANILMAZ’ levhası asınız.
DEPREME BİNA İÇİNDE YAKALANMIŞSANIZ YAPMANIZ GEREKENLER
- Kesinlikle panik yapmamanız gerekmektedir.
- Sabitleme çalışması yapmadığınız, dolap, raf ve pencere yanlarından uzak durmalısınız.
- Sağlam sandalye ile desteklenmiş masa altı, dolgun hacimli sağlam koltuk, içi dolu sandık gibi sizi koruyabilecek eşya yanına çömelerek hayat üçgeni oluşturmalısınız.
- Kişisel afet planında tespit ettiğin güvenli alana diz üstü ÇÖK!
- Başını iki elinin arasına al!
- Ya da kitap, yastık, minder v.s gibi herhangi bir malzeme ile başının iki yanını korumaya al!
- Başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN!
- Düşememek için yanına pozisyon aldığın eşyaya TUTUN!
- Sarsıntı geçene kadar BU POZİSYONDA KAL!
- Merdivenlere ya da çıkış kapısına doğru koşma.
- Balkona çıkma, balkon ya da pencereden aşağı sakın atlama.
- Asansöre binme.
- Telefonunu acil durum veya yangın bildirmek dışında kesinlikle kullanma.
- Elektrik düğmelerine sakın dokunma.
- Sarsıntı geçtikten sonra, elektrik, gaz ve su vanalarını kapat. Odun ya da elektrik sobası yanıyorsa mutlaka söndür.
- Sarsıntı geçip evde ki diğer güvenlik önlemleri alındıktan sonra gerekli kişisel ya da önemli evrak ve eşyalar alınarak daha önce belirlenen yoldan derhal acil toplanma alanına gidin.
- Okulda, ofiste ise derhal sağlam masa yanına ya da altına, koridorda ise duvarın yanına ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile hayat üçgeni oluştur. Baş ve boynunu korumaya al!
DEPREME AÇIK ALANDA YAKALANMIŞSANIZ YAPMANIZ GEREKENLER
- Enerji hatları ve elektrik direklerinden, diğer binalardan, duvar diplerinden ve ağaçlardan uzak durun.
- Açık arazide iseniz çömelik duruşa geçin ve çevrenizden gelebilecek tehlikelere karşı hazırlıklı olun.
- Taş, kaya ve ya çığ düşebilecek yamaç altında depreme yakalanmış iseniz hemen güvenli bir yere geçin.
- Binalardan gelebilecek, taş, tuğla, cam kırıklarına karşı tedbirli olun.
- Toprak altına döşenmiş, kanalizasyon, elektrik veya gaz hatlarından oluşabilecek tehlikelere karşı dikkatli olun.
- Deprem anında deniz kenarında iseniz mutlaka hızlı bir şekilde denizden uzak bir mesafeye gidin.
DEPREME ARAÇ KULLANIRKEN YAKALANMIŞSANIZ YAPMANIZ GEREKENLER
Depreme araç kullanırken yakalanmışsanız ve bulunduğunuz yer güvenli ise; sağa çekip durun. Kontak anahtarını yerinde bırakın ve pencereler kapalı şekilde araç içinde sarsıntının geçmesini bekleyin.
Aracınız güvenli bir yerde değil ise ( enerji hatları yanında, köprü üstünde, ağaç altında vb.) durun. Kontak anahtarını üzerinde bırakın. Aracı terk edin ve trafikten uzak açık alanlara gidin.
Sarsıntıya bir tünelde yakalanırsanız, aracı durdurup inin. Aracın yanına yan yatıp, iki elinizle başınızın iki yanını koruyup bacaklarınızı karnınıza çekin (hayat üçgeni oluşturun) ÇÖK-KAPAN-TUTUN!
KAPALI BİR OTOPARKTA DEPREME YAKALANMIŞSANIZ YAPMANIZ GEREKENLER
*Araç dışına çıkın.
*Aracın yanına yan yatın. Ellerinizle başınızı koruyun ve yine hayat üçgeni oluşturun.
Otopark tavanı üstünden düşen parçalar aracı ezebilir ama yok edemez. Lakin aracın içinde sarsıntı geçmesini beklerseniz, yukardan düşen bir parça ile araçla beraber siz de ezilebilirsiniz.
METRODA VEYA DİĞER TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDA DEPREME YAKALANMIŞSANIZ YAPMANIZ GEREKENLER
Kesinlikle metro veya trenden inmeyin. Atlamaya çalışmayın. Elektik sistemine kapılabilirsiniz ve ya karşı hattan gelen metro veya tren size çarpabilir.
Sarsıntı bitene kadar metro veya tren içinde sağlam bir yere tutunmalı ve vatman tarafından verilen talimatlara harfiyen uymalısınız.
DEPREM SONRASINDA YAPILMASI GEREKENLER
*Öncelikle kendi güvenliğinizden emin olun.
*Kendiniz güvende iseniz yakın çevrenizde yardıma ihtiyacınız olan var mı? Kontrol edin.
*Depremlerin yanında getirdiği ikinci afet yangındır. Eğer gaz kokusu alıyorsanız vanaları mutlaka kapatın. Camları ve kapıları açarak ve yanınıza acil durum çantanızı alarak hemen binayı terk edin.
*Mahalle buluşma noktanıza gidin.
*Radyo veya televizyonlarda verilen talimat ve anonsları dinleyin ve uyun.
*Cadde ve sokakları acil yardım ihtiyacı olanlara ulaşması gereken araçlar için boş bırakın.
*Artçı depremler tamamen bitene kadar hasarlı binalara girmeyin.
GÖÇÜK ALTINDA KALDIYSANIZ YAPMANIZ GEREKENLER
- Panik yapmayın.
- Kendinizi dinleyin durumunuzu kontrol edin.
- Üzerinize düşen yapısal ya da yapısal olmayan bina parçaları hareketinizi kısıtlamışa, kesinlikle hayatınızı riske atacak hareketler yapmayın.
- Çok hareket etmeyin. Enerjinizi tasarruflu kullanmaya gayret edin.
- El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız; kalorifer peteği, zemin, tesisat boşluklarına vurarak varlığını duyurmaya çalışın.
- Sesinizi duyurabiliyorsanız sağlık ekiplerinin sesini duyduğunuzda onlara seslenmeye çalışın. Mutlaka enerjinizi kontrollü kullanın.
‘Depremin ne zaman olacağı değil, ne yapacağı belli. Deprem öldürmez, ihmal öldürür.’
